Twory powstałe główne dzięki wytężonej pracy rzek, które kierowane przez niewidzialną siłę na przestrzeni wielu wieków, nie zważając na wszechobecne przeszkody, pokazały jak niszcząc, można budować.   Powstanie dolin związane jest z urozmaiconą rzeźbą terenu. Z obszarów wysoko położonych do tych leżących poniżej spływają bowiem rzeki dysponujące niewyobrażalną siłą. Poszukają one najkorzystniejszej dla siebie drogi, wcinają się w podłoże, a napotkany materiał transportują ze sobą. W dalszej trasie ulega on kolejnej obróbce i rozdrobnieniu. Jeżeli takie rzeźbienie trwa przez miliony lat, koryto ciągle się poszerza, obniża; w konsekwencji powstają doliny, przełomy, wąwozy, jary... Nieco szybciej pracują lodowce, które w górskich terenach, powiększając swe rozmiary, również usuwają niemal wszystko, co spotkają na swej drodze. I równie szybko, żywot kończą... jako niepróżnujące rzeki spływające z górskich obszarów.   Bogactwem dolin powstałych dzięki rzekom mogą się poszczycić północno-zachodnie okolice Krakowa. To właśnie tam dalszy krajobraz zasłaniają ich rozległe zbocza; tam można wędrować ledwo widocznymi ścieżkami wiodącymi po ich dnach, czy też wypoczywać przy rzece, gdy robi się naprawdę gorąco... Podobne wrażenia, jednak o charakterze lodowcowym, oferują dolinki tatrzańskie.